Zalecenia PTFM nr GR/04/DO/2024 Dawka promieniowania jonizującego dla pacjenta w procedurach radiologii zabiegowej

Joanna Kidoń-Szołtysek,  Marcin Brodecki, Łukasz Kapek, Marek Kijonka, Aleksandra Klimas.  Marek Szewczuk, Paweł Wołowiec, Leszek Wojciuch, Aleksandra Woźnica: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej nr GR/04/DO/2024 Dawka promieniowania jonizującego dla pacjenta w procedurach radiologii zabiegowej, Inżynier Medyczny Fizyk. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej, 1, 2024, 103-125.

W badaniach diagnostycznych z zastosowaniem promieniowania jonizującego ogranicza się dawki skuteczne (efektywne) otrzymywane przez pacjentów do możliwie najniższego poziomu, który przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych i społecznych zapewni uzyskanie wyniku badania o założonej jakości diagnostycznej. Optymalizacja ochrony radiologicznej pacjenta jest także realizowana przez redukcję badań niepotrzebnie powtarzanych. W radiologii zabiegowej podejmuje się dodatkowe kroki, mające na celu zapobieganie popromiennym uszkodzeniom skóry i położonych pod nią tkanek i organów, wynikającym z długotrwałej ekspozycji, w szczególności wiązką promieniowania rentgenowskiego o dużej mocy dawki [3]. Popromienne uszkodzenie skóry i tkanek pod nią położnych (zwane również popromiennym zespołem skórnym, PZS) stanowi reakcję tkankową (ang. tissue reaction, dawniej efekt deterministyczny), złożoną z poszczególnych efektów (tab. 1), które zależą od dawki oraz innych czynników związanych z pacjentem, bądź też procedurą medyczną [6]. Progi dawek dla poszczególnych efektów PZS są wartościami przybliżonymi. Pojawienie się efektu zależy od wrażliwości osobniczej pacjenta na promieniowanie jonizujące oraz innych czynników przedstawionych na ryc. 1. Do najczęściej występujących czynników zwiększających radiowrażliwość należą otyłość oraz napromienienie skóry wcześniej poddanej ekspozycji na promieniowanie jonizujące [6, 7].